Chociaż na przestrzeni wieków w Tybecie krzyżowały się różne wpływy – zazwyczaj o imperialnej genezie – nie ulega wątpliwości, że wielowiekowa historia i rdzenna kultura tego regionu świata należą do jednych z najbogatszych na świecie. Dzisiaj jednak Tybet istnieje w cieniu autorytarnych Chin. Książka Zjadanie Buddy Barbary Demick podejmuje ważny temat buddyjskiej tożsamości we współczesnym świecie.
Po raz pierwszy Tybetańczycy zetknęli się z chińskimi komunistami, gdy w latach trzydziestych ubiegłego wieku armia Mao skryła się na Wyżynie Tybetańskiej podczas wojny domowej. I chociaż w zasadzie przez cały XX wiek ten niedostępny, górzysty kraj zmagał się z agresją i imperialnymi ambicjami Chin, to dopiero po rewolucji kulturalnej i konsolidacji autorytarnej władzy w Państwie Środka komunistyczny reżim postanowił wchłonąć w swój obręb światową stolicę buddyzmu.
Obecnie Tybet funkcjonuje na światowych mapach jako autonomiczny region Chińskiej Republiki Ludowej. We wczesnych latach pięćdziesiątych – po wygranej komunistów w chińskiej wojnie domowej – władze Tybetu zmuszone były podpisać porozumienie ze swoim wielkim sąsiadem, w ramach którego został wcielony do Chin. Ten stan rzeczy trwa do dziś, a komunistyczna okupacja jest pełna przemocy i prześladowań buddyjskich obywateli i mnichów.
Książka Zjadanie Buddy. Życie tybetańskiego miasteczka w cieniu Chin autorstwa Barbary Demick opisuje kilkadziesiąt lat historii tego regionu. To niespokojny i burzliwy czas. Okres ten naznaczony jest kolejnymi falami tybetańskiego oporu wobec chińskich represji i prób niszczenia wielowiekowej kultury buddyjskiej. Punkt kulminacyjny sprzeciwu wobec okupacji nastąpił, gdy kolejni Tybetańczycy – łącznie ponad stu pięćdziesięcioro – postanowili dokonać samospalenia. Ta radykalna i graniczna forma protestu zdaje sprawę z heroicznego przywiązania Tybetańczyków do ich kultury i wolności.
Przeczytaj fragment książki Barbary Demick Zjadanie Buddy (kliknij tutaj)
Barbara Demick śledzi dramatyczne losy niezliczonych bohaterów swojej opowieści: ostatniej księżniczki z królestwa Mei, buddyjskich mnichów oddanych swojej wierze i tradycjom, nastoletniej uczennicy, byłego nomady oraz wielu innych. Wszystkich tych ludzi łączy niezgoda na obecną sytuację, w której znalazł się ich kraj oraz straty, jakie ponieśli w wyniku chińskiej okupacji. Strata ta przybiera różne formy. Czasami jest boleśnie namacalna – jak w przypadku ostatniej księżniczki, której rodzina zginęła w ramach chińskich prześladowań – a już zawsze symboliczna, dotycząca powszechnego poczucia wyobcowania i rażącej niesprawiedliwości losu.
Co zatem znaczy dzisiaj tybetańska tożsamość? Co to znaczy być Tybetańczykiem w drugiej dekadzie XXI wieku? Jaka jest przyszłość tego kraju? Jak wygląda nierówna walka z chińskim molochem – autorytarnym mocarstwem nietolerującym sprzeciwu – o zachowanie zwyczajów, wiary, języka i tożsamości? W książce-reportażu Zjadanie Buddy autorka przygląda się tym kwestiom, starając się oddać należytą sprawiedliwość tybetańskim buddystom.
Barbara Demick jest amerykańską dziennikarka oraz absolwentką Uniwersytetu Yale. Szefowała pierwszemu oddziałowi „Los Angeles Times” w Pekinie oraz pracowała jako korespondentka w Seulu, a wcześniej pisała do „The Philadelphia Inquirer” z Europy Wschodniej i Bliskiego Wschodu. W czasie wojny w byłej Jugosławii mieszkała w Sarajewie. Na podstawie tamtejszych doświadczeń napisała książkę W oblężeniu. Życie pod ostrzałem na sarajewskiej ulicy, za którą otrzymała Nagrodę im. George’a Polka, Nagrodę im. Roberta F. Kennedy’ego oraz była nominowana do Nagrody Pulitzera. Za kolejną książkę Światu nie mamy czego zazdrościć. Zwyczajne losy mieszkańców Korei Północnej oraz za poprzedzające ją reportaże prasowe otrzymała nagrodę Overseas Press Club, Nagrodę im. Joego i Laurie Dine’ów, Nagrodę im. Osborna Elliotta, Nagrodę im. Samuela Johnsona, a także znalazła się w finale National Book Award. Książka ta znalazła się również w finale Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Zdobywczyni tytułu najlepszej dziennikarki roku przyznawanego przez Los Angeles Press Club. Jej najnowsza książka Zjadanie Buddy. Życie tybetańskiego miasteczka w cieniu Chin ukazała się w 2020 roku.
Źródło: wydawnictwo Czarne
