Niebawem rozpocznie się nowy rok akademicki. Co czytać pomiędzy wykładami, żeby poszerzyć swoje horyzonty? Proponujemy wybór najciekawszych książek popularnonaukowych.
Wśród naszej propozycji czytelniczej dla studentów i studentek znajdują się książki akademickie oraz pozycje popularnonaukowe z różnych dyscyplin naukowych i dziedzin wiedzy. Dla intelektualnego rozwoju warto czytać coś na własną rękę, nierzadko bowiem to właśnie takie dobrowolne, “pozaszkolne” lektury okazują się najbardziej inspirujące.
Polszczyzna jest piękna, ale wyjątkowo trudna i pełna nie zawsze intuicyjnych zasad. Jak poprawnie się nią posługiwać? Co to znaczy: ongiś? Jak wymawiać dżem i budżet? Czy emocje mają liczbę pojedynczą? W swojej najnowszej książce uznany językoznawca i gramatyk opowiada o meandrach i zawiłościach języka polskiego. Gawędziarski, potoczysty styl Jerzego Bralczyka sprawia, że pozycja Dwa słowa o słowach wyróżnia się na tle nudnych i jednostajnych poradników językowych. To ciekawa i przydatna książka dla wszystkich, którzy chcieliby zadbać o język i styl wypowiedzi.
Nowa, solidnie zaktualizowana wersja uznanego podręcznika pedagogiki, uwzględniająca zmiany i postęp, jakie dokonały się w tej dyscyplinie za sprawą wzrostu znaczenia nowych mediów. To kompleksowe i wyczerpujące kompendium wiedzy dotyczące obopólnej relacji człowieka i społeczeństwa z mediami, uwzględniające najnowsze podstawy teoretyczne oraz praktykę edukacyjną, które tworzą dzisiejszą pedagogikę medialną. W uzupełnionym wydaniu podręcznika Bronisław Siemieniecki sproblematyzował również zmiany kulturowe i społeczne, jakie stały się udziałem nowych mediów i opinii publicznej, podjął również temat kształcenia z wykorzystaniem mediów oraz omówił zakres możliwości, jakie dają one nauczycielom. Pozycja powinna zainteresować nie tylko studentów kierunków pedagogicznych, lecz również dziennikarskich, politologicznych, socjologicznych i kulturoznawczych.
Uzupełnione wydanie światowego bestsellera, który sprzedał się w ponad 22 milionach egzemplarzy. W swoim dziele Ken Blanchard opowiada o tym, czym jest przywództwo i w jaki sposób z niego korzystać, by przysłużyć się nie tylko sobie, lecz swojej organizacji. Ta książka zainspiruje cię i skłoni do myślenia. Praktyczne i pragmatyczne techniki autora dotyczące tego, jak motywować ludzi i nimi kierować wywarły wpływ na zarządzanie firmami oraz organizacjami na skalę światową. Jak budować skuteczną kulturę organizacji? Jak wydobyć ze swoich pracowników to, co najlepsze? Nowe wydanie Przywództwa wyższego stopnia to coś więcej niż zwykły poradnik coachingowy; to niezawodny przepis na sukces.
Nawyk i przyzwyczajenie kierują naszym życiem, a wiele czynności wykonujemy bezrefleksyjnie: odruchowo przeglądamy treści na Facebooku, TikToku i Instagramie, chronicznie dobieramy nieodpowiednich partnerów, obsesyjnie sprzątamy mieszkanie. Istnieje jakiś nieuświadomiony do końca wzór, który wyznacza dynamikę naszych działań. Na czym on jednak polega? Charles Duhigg w swojej przystępnej i świetnie przyjętej książce udowadnia, że drobne zmiany w naszych nawykach mogą diametralnie zmienić życie na lepsze. Uświadamia również, że to drobne zmiany są najważniejsze. Autor w sposób dowcipny analizuje zarówno przypadki konkretnych osób, jak i strategie wielkich korporacji, wyjaśniając, jak wielkie znaczenie mają rzeczy pozornie błahe i proste. Książkę przetłumaczono na 31 języków.
Dysydenci. Nieuleczalnie nieposłuszni
Opowieść o niepowstrzymanym pragnieniu demokratycznych zmian w totalitarnym Związku Radzieckim oraz autorytarnej Rosji pióra znanego rosyjskiego działacza opozycyjnego, obrońcy praw człowieka, dziennikarza Radia Swoboda. Podrabianek spisuje dzieje wielkiego rosyjskiego ruchu dysydenckiego, w którym uczestniczył wraz z takimi postaciami jak Andriej Sachanow, Aleksander Sołżenicyn czy Aleksander Zinowiew. To opowieść o ludziach niezłomnych, którzy mimo wszystkich przeciwności losu walczyli z opresyjną władzą i nierzadko opłacali to zsyłkami bądź długoletnim więzieniem. Los samego Podrabinka, który spędził w różnych miejscach odosobnienia ponad dziesięć lat, to ilustracja epokowego, fundamentalnego sporu pomiędzy pragnieniem indywidualnej wolności i groźbą kolektywizmu.
Historia polskiego szaleństwa Tom 1
Przełomowa, monumentalna rozprawa o dyskursie polskiego obłędu, połączona z fascynującą antologią rodzimych tekstów z dziedziny psychopatologii. To pierwsza próba stworzenia szerokiej archeologii szaleństwa na ziemiach polskich. Mira Marcinów w drobiazgowy oraz zniuansowany sposób pokazuje ewolucję dyskursu na temat obłędu i pomieszania zmysłów na przestrzeni kilku stuleci. To również fascynująca historia bezprecedensowej medykalizacji szaleństwa. W jaki sposób traktowano chorych psychicznie w XIX-wiecznej Polsce? Jak ewoluowało pojęcie choroby umysłowej? Opowieść Marcinów o szaleństwie jest również opowieścią o nowych formach władzy, narastającą obsesją nadzoru i kontroli.
Żyjemy w określonym porządku symbolicznym. Starając się zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość, jesteśmy zmuszani do ciągłych, codziennych aktów interpretacji. Bez nich nie bylibyśmy w stanie funkcjonować, jako istoty ludzkie jesteśmy bowiem uzależnieni od symboli i ich deszyfracji. Na czym jednak polega ta symboliczność i jak działa interpretacja? Czy mają one w sobie jakiś ukryty mechanizm? W swojej rozprawie wybitny bułgarsko-francuski filozof i teoretyk kultury przygląda się ogólnej „symboliczności języka”, aby sproblematyzować różne strategie interpretacyjne i ludzkie możliwości poznawcze. Książka stanowi klasyczną, inspirującą pozycję dla socjologów, literaturoznawców, antropologów, lingwistów, filologów.
Głośna, napisana z rozmachem biografia intelektualna jednego z najbardziej wpływowych myślicieli XX wieku. W swoim inspirującym i dobrze przyjętym dziele Hans Mayer przedstawia Waltera Benjamina jako człowieka ściśle przylegającego do swojej epoki, a jednocześnie — za sprawą genialności swojej myśli — znacząco wyprzedzającego ją. Dziele autora Pasaży przedstawione są z faktograficzną pieczołowitością: od berlińskiego dzieciństwa na przełomie wieków poprzez słynny Dziennik moskiewski spisany w 1926 roku podczas pobytu filozofa w Rosji aż do publikacji późnego tekstu O pojęciu historii z roku 1940, który wszedł do światowego kanonu humanistyki. Ostatecznie losy Benjamina pióra Mayera stanowią jednocześnie fascynującą opowieść o pełnym tragicznych wydarzeń XX wieku.
Ontologia i estetyka filmowych obrazów Wernera Herzoga
Werner Herzog, jeden z wirtuozów współczesnego kina, w filmoznawczo-filozoficznym studium Joanny Sarbiewskiej przedstawiony jest jako artysta totalny, szukający za pośrednictwem kinematografii kontaktu z niewyrażalną, ukrytą „bytowością”. To również kolejny dowód na niezwykłą popularność Herzoga w Polsce. Ta akademicka monografia twórczości autora Spotkań na krańcach świata proponuje ciekawą i nieoczywistą wykładnię dzieł niemieckiego twórcy. W swojej analizie autorka sięga zarówno po klasyczne kategorie estetyczne, jak i postmodernistyczną ontologię symulakrów, tworząc wyczerpujący portret reżysera, który — według samej autorki — nade wszystko i za wszelką cenę dąży do uwolnienia epifanicznej mocy filmowego obrazu.
Ucho i umysł. Szkice o doświadczaniu muzyki
Książka Anny Chęćki-Gotkowicz nie jest klasyczną pozycją z zakresu teorii muzyki. Nie jest też określoną propozycją muzykologiczną. To studium wrażliwości estetycznej ucha i analitycznych właściwości umysłu, które powinny zostać zmobilizowane w trakcie „doświadczenia muzyki”. Autorka wychodzi z założenia o zasadniczym kłopocie dotyczącym dyskursu o muzyce, w myśl którego recepcja utworu zostaje podporządkowana albo analitycznym metodom z zakresu kontrapunktu czy harmonii (zniechęcającym humanistę), albo poetyckiemu opisowi subiektywnego doznania (co z kolei może zniechęcać profesjonalnego muzykologa). Tymczasem, argumentuje badaczka, prawda o tym doświadczeniu kształtuje się pomiędzy tymi dwiema postawami.
Muzyka eksperymentalna. Cage i po Cage’u
Pasjonujące, epokowe opracowanie powojennej, anglo-amerykańskiej muzyki eksperymentalnej, dla której głównym punktem odniesienia stały się koncepcje Johna Cage’a, legendarnego amerykańskiego kompozytora. Dziś nie ma wątpliwości, że autor słynnego utworu 4’33’’ poruszył foniczną wyobraźnię pokoleń. Opublikowana po raz pierwszy w połowie lat siedemdziesiątych, książka Nymana stała się klasycznym tekstem poświęconym radykalnej alternatywie wobec mainstreamowej muzycznej awangardy. Autor w sposób przekonujący pokazuje, jak wielu kompozytorów — również tych szeroko znanych, jak Steve Reich czy Philip Glass — ma swoje korzenie w eksperymentalnej tradycji. To również opowieść o kulturze, która niczym sprawny system immunologiczny z łatwością wchłania swoje zewnętrze.
Altermarksizm. Inny marksizm dla innego świata
Entuzjastom społecznej teorii krytycznej oraz filozofii polityki polecamy ciekawą propozycję francuskiego duetu społeczno-filozoficznego, podejmującego dziedzictwo myśli Marksa i zadającego pytanie o jego możliwą adaptację do obecnej fazy kapitalizmu. Autorom nie chodzi jednak wyłącznie o prostą „aktualizację” marksistowskiej szkoły myśli czy krytykę neoliberalnej polityki prekaryzacji i deregulacji. W książce Altermarksizm Bidetowi i Dumenilowi zależy na gruntownej, interdyscyplinarnej przebudowie całego intelektualnego gmachu marksizmu w taki sposób, aby z jednej strony mógł on raz jeszcze pomóc w wyjaśnieniu klasowej struktury dzisiejszych społeczeństw, z drugiej natomiast podsunąć możliwe formy oporu przed wyzyskiem i społeczną niesprawiedliwością. Autorzy czerpią z tradycji nieortodoksyjnego marksizmu powstałego w drugiej połowie XX wieku na terenie Europy Zachodniej, szczególnie we Włoszech i Francji.
Feministki muzułmańskie na Zachodzie
Intrygujące studium zjawiska muzułmańskich feministek mieszkających na terenie Europy Zachodniej i tworzących ciekawe organizacje polityczne skupione na genderowej emancypacji. Muzułmańskie feministki odcinają się od religii, dokonują własnej, kobiecej interpretacji Koranu oraz krytykują patriarchalne nawyki i kolonialne automatyzmy myślowe, wciąż na Zachodzie obecne. Badaczka Marta Widy-Behiesse — wybitna znawczyni zagadnień kobiecych w kontekście religii muzułmańskiej w Europie — w sposób systematyczny i przystępny analizuje etos oraz orientację ideową feministek, formy ich organizacji czy aktywność polityczną w przestrzeni publicznej.
Ceniony kulturoznawca i socjolog w swojej wciągającej — a jednocześnie porywającej intelektualnie — książce skupia się na krytycznej interpretacji „tożsamościowego” polskiego rapu. Jak się okazuje przy bliższej analizie, muzyka ta może, zdaniem autora, wzmacniać tendencje nacjonalistyczne, jednocześnie osłabiając samą formę tego nacjonalizmu poprzez osadzenie go w szerokim, popkulturowym kontekście. Ostatecznie zatem rapowy „popnacjonalizm” staje się groźnym i szkodliwym zjawiskiem, wzbudzającym narodowy resentyment i wzmagającym prawicowy populizm. Rap w służbie narodu to frapujący, socjologiczno-kulturoznawczy obraz polskiej współczesności.
Od inteligencji do postinteligencji
Dociekliwa książka, której autorzy stawiają sobie za cel zbadanie statusu i właściwości klasy inteligenckiej we współczesnej Polsce, „półperyferyjnym” kraju na marginesie Europy. W punkcie wyjścia Kulas i Śpiewak przyjmują tezę o zaniku inteligencji jako klasy społecznej, co jednak nie oznacza jej śmierci. Mimo iż „etos inteligenta” wydaje się w dzisiejszych warunkach dystynkcją anachroniczną, w społecznej wyobraźni — nierzadko w sposób instrumentalny narzucanej przez polityków różnych opcji — nadal pokutuje mit salonowej, „jajogłowej elity”, żyjącej w oderwaniu od reszty społeczeństwa. Czy zatem upadek inteligencji jest faktem, czy też może zaklinaniem rzeczywistości? I co kryje się pod tytułową „postinteligencją”?
Rozprawa, której pierwsza część wydana została na początku lat sześćdziesiątych XX wieku, należy dziś do najważniejszych dzieł w światowym piśmiennictwie na temat Zagłady. Raul Hilberg pracował nad nim ponad pół wieku, uzupełniając dzieło o dwa dodatkowe wydania, spośród którego ostatnie ujrzało światło dzienne w 2003 roku. To monumentalny, liczący ponad 1700 stron, obraz zagłady społeczności żydowskiej w Europie, dokonanej przez państwowe struktury III Rzeszy. Książka jest również świadectwem horroru II Wojny Światowej oraz kondycji ludzkiej z tego burzliwego czasu. Jako taka, na stale wpisała się ona w intelektualny klimat minionego stulecia.
Świat poza fizyką. Powstanie i ewolucja życia
Wyjątkowe, napisane z rozmachem dzieło wybitnego specjalisty w dziedzinie biologii ewolucyjnej, starające się odpowiedzieć na klasyczne pytanie: „czym jest życie?” w zgoła nieklasyczny, oryginalny sposób. W Świecie poza fizyką Kaufmann opisuje przejście od złożonego środowiska chemicznego do reprodukcji molekularnej, metabolizmu i ewolucji w kierunku tego, co uznajemy za życie. Przedstawiona w książce wizja transformacji od materii do życia i od życia do umysłu jest radykalnie procesualna i stawia w centrum cudowny, nieskończone proces „stawania się”, który ciężko pogodzić ze znanymi prawami fizyki. Nowa pozycja Kaufmanna będzie inspiracją dla kolejnego pokolenia naukowców, spodoba się natomiast wszystkim dociekliwym czytelnikom.
Jacques Henri Lartigue. Wynalezienie artysty
Porywająca i napisana żywym językiem biografia jednego z najwybitniejszych fotografików XX wieku. Jacques Henri Lartigue, francuski mistrz obiektywu, ukazany został przez Kevina Moore’a na tle swojej epoki — nie tylko jako jej syn, lecz również jako kodyfikator jej wrażliwości. Autor biografii w sposób dowcipny opisuje serię przypadków i szczęśliwych zbiegów okoliczności, dzięki którym Lartigue stał się słynnym twórcą. Książka ponadto wzbogacona jest o wnikliwe interpretacje prac Lartigue’a, w których Moore wyjaśnia, dlaczego francuski fotografik stał się taki istotny dla kolejnych pokoleń artystów wizualnych.
