List otwarty do komunistów wszystkich krajów, Stanišić Jole

Opis

Autobiograficzne świadectwo Jole Stanišicia (1929-2017), czarnogórskiego i jugosłowiańskiego komunisty, wyniesione z Nagiej Wyspy, jugosłowiańskiego gułagu, jest wstrząsającym dokumentem terroru. List do komunistów wszystkich krajów powstał w 1959 roku i nigdy dotąd nie został opublikowany. Autor, konsekwentny zwolennik tej ideologii z intencją oskarżycielską wysyłał swoje świadectwo przywódcom światowego ruchu komunistycznego, przestrzegając przed podobnymi wynaturzeniami systemu, a jego adresatami byli Nikita Chruszczow (ZSRR), Mao Zedong (Chiny) i in. Jole Stanišić opowiedział się w młodości za stalinowską wersją komunizmu i został poddany terrorowi ze strony titowskich stalinowskich antystalinistów. Ten okrutny paradoks historii uwikłał autora Listu do komunistów wszystkich krajów w pułapki, które z powodzeniem stara się rozwikłać autor przekładu, obszernego wstępu i objaśnień – prof. Bogusław Zieliński, prezentując nie tylko literackie walory świadectwa, ale także odsłaniając okoliczności powstawania państwa jugosłowiańskiego, genezy Nagiej Wyspy oraz specyfiki jej barbarzyńskiego funkcjonowania.

Dramatyczny krzyk Stanišicia nad losem ofiar titoizmu nie pozbawia jego Listu wiarygodności, autentyczności i szczerości. Sprawia, że to właśnie Czytelnik, podziwiając potęgę słowa i głębię humanistycznego zaangażowania, musi odpowiedzieć na pytanie, które Jole Stanišić pozostawia bez odpowiedzi, a mianowicie jak można zrozumieć fenomen tego pisarza, osoby tak boleśnie doświadczonej przez totalitaryzm, a jednocześnie wiernej tej ideologii? Głos Jole Stanišicia to przesłanie wydobywające się z gardła ocalonego, a jednocześnie z czeluści zagłady, z miejsca przeklętego, ale i świętego, bo okupionego śmiercią i cierpieniem.